Sınav Kaygısı

SINAV KAYGISI NEDİR?

Kaygı bir uyarana karşı vermiş olduğumuz bedensel, zihinsel ve duygusal tepkidir. Sınav kaygısı; sınav öncesinde öğrenilen bilginin sınav esnasında etkili bir biçimde kullanılmamasına yol açan ve başarının düşmesine neden olan yoğun korku, endişe gibi duyguların bir arada yaşanmasıdır. Aslında bir insanın kaygı hissetmesi normaldir çünkü kaygı da diğer tüm duygularımız gibi normal, insanı bir duygudur. Bu bağlamda sınav kaygısı da normaldir. Bu noktada önemli olan bu sınav kaygısının hayatı ne kadar etkilediğidir. Sınav kaygısı bir öğrencinin hayat kalitesini ve sınav performansını bozmadığı sürece normal olarak kabul edilir hatta bazı öğrencilerde bu kaygı düzeyi motivasyon arttırıcı olarak görülebilir. Fakat bu sınav kaygısı öğrencinin yaşam kalitesini düşürüp sınav performansını olumsuz etkiliyorsa o zaman anormal olarak kabul edilir. Yani aslında burada temel kriterimiz sınav kaygısının öğrencinin günlük hayatını ve sınav performansını ne kadar etkilediğidir.

SINAV KAYGISININ SEBEPLERİ VE BELİRTİLERİ NELERDİR?

Sınav kaygısı yaşamanın birden fazla nedeni vardır. Sınava hazırlık sürecinin verimli geçmemesi ve sınava eksik hazırlanılması, ders yükünün, çalışılacak derslerin fazla olması ve öğrencinin doğru çalışma programına sahip olmayarak bu yükün altından kalkamaması, çevresindeki insanların değerlendirmesi ve beklentisi, daha önce yaşanmış olan başarısızlıklar veya başarılar, başka insanlarla kıyaslanma, gerçekçi hedefler belirlememe, sınava ilişkin olumsuz düşüncelere sahip olma, dikkatini toplayamama, sınav değerlendirmesinin kişilik değerlendirmesi olarak algılanması ve sınavın hayattaki tek başarı ölçütü olarak algılanması öğrencinin sınav kaygısı yaşamasına yol açar.

Sınav kaygısı yaşayan bir öğrencide fiziksel, duygusal, davranışsal ve zihinsel belirtiler ortaya çıkar. Fiziksel belirtiler; baş ağrısı, mide bulantısı, ellerde titreme ve terleme, aşırı uyku veya aşırı uykusuzluk hali, sürekli yorgun hissetme, kalp çarpıntısı, yoğunlaşamama, yeme alışkanlıklarında değişiklik olarak belirtilebilir. Duygusal belirtiler; panik olma, sinirli, öfkeli ve karamsar hissetme, ağlamak isteme, aşırı engellenmiş hissetme ve mutsuz hissetme olarak kendini gösterebilir. Davranışsal belirtiler; ders çalışmada isteksizlik, başarısız olma, ihtiyaçları düzenleyememe, sorumluluklardan kaçma ve kontrolü dışsal sebeplere yükleme, sınavlarda donup kalma, hatırlayamama ve dikkatsiz olma olarak tanımlanabilir. Son olarak zihinsel belirtiler ise gerçekçi olmayan başarısızlık düşünceleri, kendini sürekli olumsuz olarak eleştirme, özgüven eksikliği, düşüncelerini organize edememe, dikkat dağınıklığı ve sınav esnasında bildiği kavramları hatırlayamama olarak belirtilebilir.

ÜSTESİNDEN GELME YOLLARI NELERDİR?

Sınav kaygısının üstesinden birçok yolla gelinebilir. Ama önce kaygının sebeplerini anlayıp kişinin yeterliliklerini, yetersizliklerini tespit ederek eksik olduğu ve tamamlanması gereken alana kontrollü müdahale etmek gerekir. Bunun yanı sıra kişiye gerçekçi hedefler oluşturmak, kişinin ders çalışma alışkanlıklarını düzenlemek, kişiye uygulanabilir planlar yapmak, kişinin benlik saygısını yükseltmek, olumsuz düşünceleri olumlu düşünceler ile değiştirmek ve nefes alma ve gevşeme yöntemlerini öğretmek gerekir. Ayrıca kişinin sınavın yaşam başarısının tek ölçütü olmadığının ve sınavda kişiliğin değil sadece bilginin ölçüldüğünün farkında olmasını sağlamak gerekir. Yani kaygıyı azaltacak kişiye özel bilgi, beceri, başarı, çalışma düzeni gibi kişisel kaynakları görmesini sağlamak önemlidir.