Gelişim Geriliği

Çocuğun fiziksel, zihinsel, dil, sosyal ve duygusal gelişiminin gelişim basamaklarına göre zamanında tamamlanmaması veya geç tamamlanmasına gelişim geriliği adı verilir. Normal gelişen çocuklarda gelişim sırasıyla ilerler ve çocuk her gelişim basamağında kazandığı becerileri üst üste koyarak ilerler. Fakat gelişim geriliği olan çocuklarda gelişim gecikme ile tamamlanır veya durur. Gelişim geriliğinde bireysel farklılıklar önemli rol oynasa da hep bir gecikme vardır. Fiziksel gelişim geriliğinde; çocuğun yürüme, koşma, oturma ve tutma gibi ince motor ve kaba motor becerilerinde gecikme olabilir. Zihinsel gelişim geriliğinde; çocukta kavram gelişmesi, soyut düşünme becerisinin gelişmesi, öğrenme becerisinin gelişmesi, problem çözme becerilerinin gelişmesi, neden sonuç kurma becerisinin gelişmesi, muhakeme becerisinin gelişmesi gibi alanlarda gecikme olabilir. Dil gelişim geriliğinde; ifade edici dil becerilerinde gecikme olabilir. Örneğin; çocuk geç konuşmaya başlayabilir, yaşıtlarına göre daha az kelime kullanıp cümle kuramayabilir. Sosyal ve duygusal gelişim geriliği; iletişim kurma ve sürdürme becerileri, sosyal becerilerinde gecikme olabilir. Örneğin; çocuk arkadaşları ile oyun kuramayabilir, oyunu sürdüremeyebilir, arkadaşlarına saldırabilir veya kendini saldırılardan koruyamayabilir.

Gelişim geriliğine doğum öncesi, doğum esnası ve doğum sonrası biyolojik faktörler neden olabileceği gibi çevresel faktörler de neden olabilir. Çevresel faktörler arasında; ebeveynin baskıcı ve aşırı koruyucu tutumu, uyaran eksikliği, duyuların yeterli uyarılmaması, bebeğin çıkardığı seslere tepkisiz kalma, çocuğun isteklerinin ve ilgi ihtiyacının karşılanmaması, motor gelişiminin takip edilip teşvik edilmemesi, sosyal ortam sağlanmayıp yaşıtları ile beraber vakit geçirmemesi, sadece temel ihtiyaçlarının karşılanıp oyun, sevgi, ilgi gibi ihtiyaçlarının karşılanmaması, çocuğun çevresini keşfetmesine izin verilmemesi, gibi faktörler vardır. Biyolojik nedenlerden kaynaklanan gelişim geriliğini tamamen tedavisi yoktur fakat etkileri azaltılabilir. Çevresel faktörlerden kaynaklanan gelişim geriliğinin ise eğitsel program ile etkileri yok edilip çocuğun yaşıtlarının gelişim ve beceri seviyesine ulaşması sağlanabilir.

Gelişim geriliğinin tedavisinde erken teşhis çok önemlidir. Erken müdahale ile çocuğun yaşıtları ile farkın açılmaması sağlanabilir. Bunun için ebeveynlerin çocukların gelişim dönemlerine hakim olması ve çocuğun hangi dönemde hangi becerilere sahip olması gerektiğini bilmesi çok önemlidir. Özellikle 0-6 yaş döneminde çocuğun bir uzman tarafından takip edilmesi hem normal gelişimi açısından hem de gecikme olduğu zaman müdahale açısından çok önemlidir. Ailenin gözlemi ve yapılan gelişim testleri ile gelişim geriliği tespit edilirse bireysel olarak bir tedavi programı hazırlanır ve müdahale edilir. Çocuğun hızlı gelişim gösterebilmesi ve yaşıtları ile arasının açılmaması için, sosyal çevresi çocuğun ihtiyaçlarına göre düzenlenir. Bu yüzden, tedavi sürecinde ailenin işbirliği çok önemlidir.